اگر یمانی سال‌ها پیش ظهور کرده است، پس چرا امام زمان (ع) هنوز نیامده؟   پاسخ:   روایاتی که در این خصوص زمان تعیین می‌کنند، فاصله‌ی زمان "خروج" یمانی و سفیانی به‌سمت کوفه یعنی جنگ و قیام آن‌ها تا "ظهور" امام زمان (ع) را بیان می‌کنند نه فاصله‌ی "ظهور" یمانی تا "ظهور" امام محمد ابن الحسن (ع).   برای مثال در روایتی آمده:    مِنَ الْأَمْرِ مَحْتُومٌ وَ مِنْهُ مَا لَیسَ بِمَحْتُومٍ وَ مِنَ‏ الْمَحْتُومِ‏ خُرُوجُ‏ السُّفْیانِی‏ فِی‏رَجَبٍ‏.([1])   "خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی و قطعی است و در ماه رجب روی خواهد داد."   و یمانی و سفیانی هم هنوز خروجی به‌سمت کوفه نداشته‌اند، بنابراین این سوال که چرا امام زمان (ع) نیامده است، معنا ندارد.   حتی اگر یمانی و سفیانی به‌سمت کوفه خروج کنند و هشت ماه پس از آن، امام زمان (ع) ظهور نکنند؛ باز هم این شبهه با توجه به روایات مطرح شده از اهل بیت در مورد بدا در زمان ظهور، قابل طرح نیست. در مورد عذاب قوم نوح دو مرتبه بدا حاصل شد، و در مورد مدت میقات حضرت موسی (ع) نیز بدا حاصل شد.   به‌عنوان مثال در روایتی در خصوص بدا در عصر ظهور آمده:   قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو هَاشِمٍ دَاوُدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِيُّ قَالَ كُنَّا عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضَا (ع) فَجَرَى ذِكْرُ السُّفْيَانِيِّ وَ مَا جَاءَ فِي الرِّوَايَةِ مِنْ أَنَّ أَمْرَهُ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ (ع) هَلْ يَبْدُو لِلَّهِ فِي الْمَحْتُومِ قَالَ نَعَمْ قُلْنَا لَهُ فَنَخَافُ أَنْ يَبْدُوَ لِلَّهِ فِي الْقَائِمِ فَقَالَ إِنَّ الْقَائِمَ مِنَ الْمِيعَادِ وَ اللَّهُ لا يُخْلِفُ الْمِيعاد   نزد امام جواد (ع) بودیم. از سفیانی و روایاتی که بر آن اساس قیام او حتمی خواهد بود، سخن به میان آمد. به حضرت عرض کردم: آیا خداوند در حتمی‌ها هم بدا روا می‌دارد؟ فرمود: آری. عرض کردیم: می‌ترسیم در ظهور قائم نیز بدا روا دارد! فرمود: قیام قائم، از میعاد و وعده‌های الهی است و خداوند خلف وعده نمی‌کند.   و یا در روایتی دیگر آمده:   قال الباقر (ع): (أما إنّه لم یُوَقَّتْ لَنا فیه وَقْتٌ. ولکنْ اِذا حَدَّثْناکُم بِشَیْءٍ فکانَ کما نَقُولُ فَقُولُوا: صَدَقَ الُله و رَسُولُه. و إنْ کانَ بِخِلافِ ذلک، فَقُولُوا: صَدَقَ الُله و رَسُولُه، تُؤْجَرُوا مَرَّتَیْنِ).([2])   امام باقر (ع): (آگاه باشید که براي ما زمانی در مورد ظهور معیّن نشده است، ولی اگر براي شما از وقوع چیزي سخن گفتیم و همان‌طور که گفته‌ایم واقع شد، بگویید که خدا و رسولش راست گفته‌اند. و اگر خلاف آن‌چه گفته بودیم واقع شد، باز هم بگویید که خدا و رسولش راست گفته‌اند، تا این‌که دو برابر پاداش ببرید).   بنابراین آن‌چه که قطعی و مسلم است ظهور قائم است و در مورد سایر موارد از جمله زمان رخدادها و فواصل آن‌ها نمی‌توان وقتی را تعیین نمود چرا که درخصوص همه آن‌ها احتمال بدا وجود دارد.   والحمدلله       [1]- غیبه نعمانی، صفحه۳۰۰   [2]- بحارالانوار، ج 52، ص 185، ح 9.