تلقین میت
مؤلف گوید: غیر از زمان احتضار در دوجا براى می‌ّت خواندن تلقین مستحبّ است: یکى زمانى که او را در قبر مىگذارند. و بهتر آن است با دست راست دوش راست، و با دست چپ دوش چپ او را بگیرند، و وى را حرکت دهند و تلقین کنند. و دیگر زمانى که از دفن او فارغ شدند، پس از آنکه مردم رفتند، مستحبّ است ولىّ می‌ّت نزدیکترین خویشان او نزد سر می‌ّت بنشیند، و به صداى بلند به او تلقین کند، و خوب است دو کف دستش را روى قبر گذارد، و دهان را نزدیک قبر ببرد، و اگر دیگرى را هم نایب کند خوب است. و در اخبار وارد شده: چون می‌ّت را این گونه تلقین کنند منکر به نکیر گوید: بیا برویم تلقین حجّتش کردند احتیاج به پرسیدن نیست، پس باز مىگردند و دیگر سال نمىکنند. علامه مجلسى رحمه الله فرموده: اگر تلقین کننده به این صورت بگوید جامعتر است:
اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ
بشنو، بفهم اى فلان بن فلان
نام او و پدرش را بگوید:
هَلْ اَنْتَ عَلَى الْعَهْدِ الَّذى فارَقْتَنا عَلَیْهِ مِنْ شَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رسُولُهُ وَ سَیِّدُ النَبِّییّنَ وَ خاتَمُ الْمُرْسَلینَ وَ اَنَّ عَلِیّاً اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ وَ سَیّدُ الْوَصِیّینَ وَ اِمامٌ افْتَرَضَ اللهُ طاعَتَهُ عَلَى الْعالَمینَ وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَ عَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِىَّ بْنَ مُوسى وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی وَ عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَالْحَسَنَ بْنَ عَلِىٍّ وَالقآئِمَ الْحُجَّةَ الْمَهْدِىَّ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ اَئِمَّةُ الْمُؤْمِنینَ وَ حُجَجُ اللهِ عَلَى الْخَلْقِ اَجْمَعینَ وَ اَئِمَّتُکَ اَئِمَّةُ هُدَىً اَبْرارٌ یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ الْمُقَرَّبانِ رَسُولَیْنِ مِنْ عِنْدِاللهِ تَبارَکَ وَ تعالى وَ سَئَلاکَ عَنْ رَبِّکَ وَ عَنْ نَبِیِّکَ وَ عَنْ دینِکَ وَ عَنْ کِتابِکَ وَ عَنْ قِبْلَتِکَ وَ عَنْ اَئِمَّتِکَ فَلا تَخَفْ وَ قُلْ فى جَوابِهِما
آیا بر آن پیمانى که از ما بر پایه آن جدا شدى مىباشى، از گواهى بر اینکه معبودى جز خدا نیست، یگانه و بىشریک است، و اینکه محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) بنده و فرستاده اوست، و سرور پیامبران و خاتم رسولان است، و اینکه علىّ امیر مؤمنان است و آقاى جانشینان، و امامى که خدا اطاعتش را بر جهانیان واجب کرده، و اینکه حسن و حسین، و على بن الحسین، و محمّد بن على، و جعفر بن محمّد، و موسب بن جعفر، و على بن موسى و محمّد بن على، و على بن محمّد، و حسن بن على، و قائم حجت مهدى (درودهاى خدا بر ایشان) امامان مؤمنان، و حجّتهاى خدا بر همه آفریدگانند، و امامانت امامان هدایت و نیکانند. اى فلان بن فلان، هنگامى که دو فرشته مقرّب، و دو فرستاده خداى تبارک و تعالى نزد تو آیند، از پروردگارت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت از تو سؤال کنند نترس، و در جواب آنها بگو:
اللهُ جَلَّ جَلالُهُ رَبّى وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَبِیّى وَالاِْسْلامُ دینى وَ الْقُرْآنُ کِتابى وَالْکَعْبَهُ قِبْلَتى وَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ عَلِىُّ بْنُ اَبیطالِبٍ اِمامى وَالْحَسَنُ بْنُ عَلِی الْمُجْتَبى اِمامى وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِی الشَّهیدُ بِکَرْبَلاءَ اِمامى وَ عَلِىُّ زَیْنُ الْعابِدینَ اِمامى وَ مُحَمَّدٌ باقِرُ عِلْمِ النَّبِیّینَ اِمامى وَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ اِمامى وَ مُوسَى الْکاظِمُ اِمامى وَ عَلىُّ الرِّضا اِمامى وَ مُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامى وَ عَلِىُّ الْهادى اِمامى وَ الْحَسَنُ الْعَسْکَرىُّ اِمامى وَالْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ اِمامى هؤُلاءِ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اَئِمَّتى وَ سادَتى وَقادَتى وَ شُفَعآئى بِهِمْ اَتَوَلّى وَ مِنْ اَعْدآئِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ
خدا جلّ جلاله پروردگارم و محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) پیامبرم و اسلام دینم و قرآن کتابم و کعبه قبلهام و امیر مؤمنان على بن ابیطالب امامم، و حسن بن على مجتبى امامم، و حسین بن على شهید در کربلا امامم، و على زین العابدین امامم، و محمّد شکافننده دانش پیامبران امامم، و جعفر صادق امامم، و موسى کاظم امامم، و علىّ الرضا امامم، و محمد جواد امامم، و على هادى امامم، و حسن عسگرى امامم، و حجّت منتظر امامم مىباشند. اینان که درودهاى خدا بر همگى آنان باد امامان من و آقایانم و پیشروانم و شفیعان من هستند. با آنان دوستى مىکنم و از دشمنانشان در دنیا و آخرت بیزارى مىجویم
ثُمَّ اعْلَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ اَنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالى نِعْمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّه عَلَیْهِ وَ آلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَ اَنَّ اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلِىَّ بْنَ اَبى طالِبٍ وَ اَوْلادَهُ الاْئِمَّةَ الاَْحَدَ عَشَرَ نِعْمَ الاَْئِمَّةُ وَ اَنَّ ما جآءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَقُّ وَ اَنَّ الْمَوْتَ حَقُّ وَ سُؤالَ مُنْکَرٍ وَ نَکیرٍ فِى الْقَبْرِ حَقُّ وَالْبَعْثَ حَقُّ وَالنُّشُورَ حَقُّ وَ الصِّراطَ حَقُّ وَالْمیزانَ حَقُّ وَ تَطائُرَ الْکُتُبِ حَقُّ وَالْجَنَّةَ حَقُّ وَ النّارَ حَقُّ وَ اَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لارَیْبَ فیها وَ اَنَّ اللهَ یَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ
سپس بدان اى فلان به درستى که خداى تبارک و تعالى نیکو پروردگارى است، و محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) نیکو رسولى است، و امیر مؤمنان على بن ابطالب، و فرزندانش یازده امام نیکو امامانى هستند، و آنچه را محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) آورده حق است، و مرگ حق است، و سؤال نکیر و منکر در قبر حق است، و بعث و نشر حق، و صراط و میزان و پراکنى نامه اعمال حق است، و بهشت و دوزخ حق است، و قیامت آمدنى است، شکّى در آن نیست، و خدا هرکه را در گورها برانگیزد
آنگاه بگوید:
اَفَهِمْتَ یا فُلانُ
اى فلان آیا فهمیدى؟
در حدیث آمده: می‌ّت در جواب مىگوید: آرى فهمیدم، سپس بگوید:
ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ هَداکَ اللهُ اِلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ عَرَّفَ اللهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَوْلِیائِکَ فى مُسْتَقرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ
خدا بر گفتار ثابت، ثابتقدمت بدارد، به راه استوار هدایتت کند، بین تو و اولیائش در قرارگاهى از رحمتش آشنایى برقرار کند
سپس بگوید:
اَللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ بِرُوحِهِ اِلَیْکَ وَلَقِّهِ مِنْکَ بُرْهاناً اَللّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
خدایا زمین را از دو پهلویش خالى گذار، و روانش را به سویت بالا ببر، و از جانب خود حجّت را تلقین او فرما، خدایا ببخش و درگذر
این رساله را به کلمه شریفه «عفو» پایان دادم، و رجاى واثق دارم که عفو الهى شامل حال این روسیاه و همه کسانى که به این رساله عمل مىکنند شود. و کان ذلک فى آخر یوم الجمعه التّاسع عشر من شهر محرّم الحرام سنة ۱۳۴۵ الف و ثلثمائة و خمس و اربعین فى جوار امامنا المسموم مولینا الغریب المظلوم ابى الحسن علىّ بن موسى الرّضا علیه و على آبائهُ السّلام من الحىّ القیّوم والحمدلله اوّلاً و آخراً وَ صَلَّى اللهُ عَلى مُحمّد و آلهِ کتبه بیمناه الوازرة عبّاس بن محمّد رضا القمىّ عفى عنهما. و پایان این کتاب در آخر روز جمعه، نوزدهم محرم، سال هزار و سیصد و چهل و پنج قمرى بوده است، در جوار امام مسموم، مولاى غریب و مظلوم ما، ابى الحسن علىّ بن موسى الرضا (که بر او و پدرانش سلام از سوى خداى زنده پاینده)، و ستایش خداى را در آغاز و انجام، و [درود خدا بر محمّد و خاندانش باد] آن را عباس فرزند محمّد رضا قمى که خدا هر دو را عفو کند نگاشت