فصل چهارم : ادعیه قبل از نماز و بعد از آن
و آن پنج دعا است اوّل: از حضرت صادق علیه السّلام نقل شده: حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: هرکه این دعا را به هنگام قیام براى نماز، پیش از شروع نماز بگوید با محمّد و آل محمّد خواهد بود:
اَللّهُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُقَدِّمُهُمْ بَیْنَ یَدَىْ صَلَواتى وَ اَتَقَرَّبُ بِهِمْ اِلَیْکَ فَاجْعَلْنى بِهِمْ وَجیهاً فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ مَنَنْتَ عَلَىَّ بِمَعْرِفَتِهمْ فَاخْتِمْ لى بِطاعَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ وَ وِلایَتِهِمْ فَاِنَّهَا السَّعادَةُ وَ اخْتِمْ لى بِها فَاِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ
خدایا به محمّد و خاندان محمّد به تو رو مىکنم، و آنان را پیش روى نمازم پیش مىاندازم، و به آنان به تو تقرّب مىجویم، مرا در دنیا و آخرت با آنان آبرومند قرار ده، و از مقرّبان محسوب فرما، بر من به شناختن آنان منّت نهادى، پایان ده برایم به اطاعت و معرفت و ولایتشان، که خوشبختى آن است، و به آنها برایم پایان ده، به درستى که تو بر هرچیز توانایى
آنگاه نماز را به جاى مىآورى، و چون فارغ شدى مىگویى:
اَللّهُمَّ اجْعَلْنى مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فى کُلِّ عافِیَةٍ وَ بَلاءٍ وَاجْعَلْنى مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فى کُلِّ مَثْوىً وَ مُنْقَلَبٍ اَللّ هُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیاهُمْ وَمَماتى مَماتَهُمْ وَاجْعَلْنى مَعَهُمْ فىِ الْمَواطِنِ کُلِّها وَلاتُفَرِّق بَیْنى وَ بَیْنَهُمْ اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَى ءٍ قَدیرٌ
خدایا مرا عافیت و بلا با محمّد و خاندان محمّد قرار بده، و در هر اقامتگاه و بازگشتگاهى با محمّد و خاندان محمّد همراه کن، خدایا زندگىام را زندگى آنان، و مرگم را مرگ آنان قرار ده، و مرا همه جا با ایشان همراه فرما، و بین من و آنان جدایى مینداز، به درستى که تو بر هر کار توانایى
دوّم: از صفوان جمّال [شتربان] روایت شده: امام صادق علیه السّلام را دیدم پیش از تکبیر رو به قبله کرد و گفت:
اَللّهُمَّ لا تُؤْیِسْنى مِنْ رَوْحِکَ وَلاتُقَنِّطْنى مِنْ رَحْمَتِکَ وَلا تُؤْمِنّى مَکْرَکَ فَاِنَّهُ لا یَاْمَنُ مَکْرَاللهِ اِلّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ
خداى از نسیم جانبخشت مأیوسم مکن، و از رحمتت ناامیدم مفرما، و از مکرت ایمنم منما، زیرا از مکر خدا خویش را ایمن نمىشمارند مگر مردم زیانکار
سوم: از امام صادق علیه السّلام روایت شده: حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام پس از فارغ شدن از نماز ظهر مىگفت:
اَللّهُمَّ اِنّى اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ اَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِمَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ وَ اَنْبِیائِکَ الْمُرْسَلینَ وَ بِکَ اللهُمَّ اَنْتَ الْغَنِىُّ عَنّى وَ بِىَ الْفاقَةُ اِلَیْکَ اَنْتَ الْغَنِىُّ عَنّى وَ اَنَا الْفَقیرُ اِلَیْکَ اَقَلْتَنى عَثْرَتى وَ سَتَرْتَ عَلَىَّ ذُ نُوبى فَاقْضِ الْیَوْمَ حاجَتى وَ لا تُعَذِّبْنى بِقَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّى بَلْ عَفْوُکَ وَ جُودُکَ یَسَعُنى
خدایا به بخشش و کرمت به تو تقرّب مىجویم، و به محمّد بنده و فرستادهات به تو تقرّب مىجویم، و به فرشتگان مقرّب و پیامبران مرسلت و به حقیقتت به تو تقرّب مىجویم. خدایا تو از من بىنیازى، و من به تو نیازمند، تو بىنیازى و من به تو نیازمند، لغزشم را نادیده گرفتى، و گناهانم را پوشاندى، امروز حاجتم را برآور، به زشتى آنچه که از من خبر دارى عذابم مکن، بلکه گذشت و بخشش تو مرا فرا گیرد
سپس آن حضرت به سجده مىافتاد و مىگفت:
یا اَهْلَ التَّقْوى وَ یا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ یا بَرُّ یا رَحیمُ اَنْتَ اَبَرُّبى مِنْ اَبى وَ اُمّى وَ مِنْ جَمیعِ الْخَلایِقِ اِقْلِبْنى بِقَضآءِ حاجَتى مُجاباً دُعائى مَرْحُوماً صَوْتى قَدْ کَشَفْتَ اَنْواعَ الْبَلاءِ عَنّى
اى اهل تقوا و آمرزش اى نیکوکار، اى مهربان، تو از پدر و مادرم و همه خلایق به من نیکوکارترى، مرا با برآمدن حاجت، و دعاى اجابت شده، و صداى مورد رحمتت قرار گرفته بازگردان، به حقیقت تو انواع بلاها را از من برطرف کردى
چهارم: از امام جواد علیه السّلام نقل شده: زمانى که از نماز واجب فارغ شدى بگو:
رَضیتُ بِاللهِ رَبّاً وَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیّاً وَ بِالاِْسْلامِ دیناً وَ بِالْقُرْآنِ کِتاباً وَ بِفُلانٍ وَ فُلانٍ اَئِمَّةً اَللّهُمَّ وَلِیُّکَ فُلانٌ فَاحْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمینِهِ وَ عَنْ شِمالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ وَامْدُدُ لَهُ فى عُمْرِهِ واجْعَلْهُ الْقآئِمَ بِاَمْرِکَ وَالْمُنْتَصِرَ لِدینِکَ وَ اَرِهِ ما یُحِبُّ وَ ما تَقِرُّ بِهِ عَیْنُهُ فى نَفْسِهِ وَ ذُرّیَّتِهِ وَ فى اَهْلِهِ وَ مالِهِ وَ فى شیعَتِهِ وَ فى عَدُوِّهِ وَ اَرِهِمْ مِنْهُ ما یَحْذَرُونَ وَ اَرِهِ فیهِمْ ما یُحِبُّ وَ تَقِرُّبِهِ عَیْنُهُ وَاشْفِ صُدُورَنا وَ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنینَ
راضى شدم به خدا که پروردگارم باشد، و به محمّد براى پیامبرى و به اسلام براى دینم، و به قرآن براى کتابم و به فلان و فلان [به جاى فلان و فلان بگو: و به على و الحسن و الحسین و على و محمّد و جعفر و موسى و على و محمد و على و الحجّة] پیشوایانم، خدایا ولىّات فلان [به جاى فلان بگو: القائم الحجّة] را حفظ کن از پیشرو و پشت سر، و از جانب راست و چپ و از بالاى سر و پایین پایش، و بر عمرش بیفزا، و او را قیام کننده به امرت، و پیروز کننده دینت قرار ده، و آنچه دوست دارد به او بنمایان، و آنچه نسبت به خودش و ذریه و اهل مال و شیعهاش چشمش را روشن مىکند و به او نشان بده. و از جانب او درباره دشمنانش از آنچه حذر مىکنند به آنان بنما، و درباره آنها آنچه را دوست دارد، و چشمش به آن روشن مىشود به او بنمایان، و سینههاى او، و سینههاى مردم مؤمن را شفا بده
و فرمود: چون رسول خدا صلى الله علیه و آله از نماز فارغ مىشد مىگفت:
اَللّهُمَّ اغْفِرْلى ما قَدَّمْتُ وَ ما اَخَّرْتُ وَ ما اَسْرَرْتُ وَ ما اَعْلَنْتُ وَ اِسْرافى عَلى نَفْسى وَ ما اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّى اَللّهُمَّ اَنْتَ الْمُقَدِّمُ وَ الْمُؤَخِّرُ لا اِلهَ اِلّا اَنْتَ بِعِلْمِکَ الْغَیْبَ وَ بِقُدْرَتِکَ عَلَى الْخَلْقِ اَجْمَعینَ ما عَلِمْتَ الْحَیوةَ خَیْراً لى فَاَحْینِى وَ تَوَفَّنى اِذا عَلِمْتَ الوَفاةَ خَیْراً لى اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَشْیَتَکَ فِى السِّرِّ وَ الْعَلانِیَةِ وَ کَلِمَةَ الْحَقِّ فِى الْغَضَبِ وَ الرِّضا وَالْقَصْدَ فِى الْفَقْرِ وَالْغِنا وَ اَسْئَلُکَ نَعیماً لایَنْفَدُ وَ قُرَّةَ عَیْنٍ لاتَنْقَطِعُ وَ اَسْئَلُکَ الرِّضا بِالْقَضآءِ وَ بَرَکَةَ الْمَوْتِ بَعْدَ الْعَیْشِ وَ بَرْدَ الْعَیْشِ بَعْدَ الْمَوْتِ
خدایا آنچه پیش فرستادم، و از پى مىفرستم، و آنچه پنهان کردم، و آنچه آشکار نمودم، و اسراف بر خودم و آنچه را تو به آن از من داناترى، برایم بیامرز، خدایا تویى پیشانداز و پسانداز، معبودى جز تو نیست، به حق دانشت به غیب، و به توانایىات بر همه خلق، تا زندگى را برایم خیر مىدانى، پس زندهام بدار، و زمانى که مرگ را برایم خیر مىدانى، جانم را بگیر، خدایا هراس از خود را در نهان و آشکار، و سخن حق را در خشم و خشنودى، و میانهروى را در ندارى و دارایى از تو مىخواهم و نعمتى را از تو مىخواهم که تمام نشود، و نور چشمى که قطع نگردد، و از تو مىخواهم: خشنودى به قضا و برکت مرگ پس از زندگى، و گوارایى زندگى پس از مرگ
وَ لَذَّةَ الْمَنْظَرِ اِلى وَجْهِکَ وَ شَوْقاً اِلى رُؤْیَتِکَ وَ لِقآئِکَ مِنْ غَیْرِ ضَرّآءَ مُضِرَّةٍ وَلافِتْنَةٍ مُضِلَّةٍ اَللّهُمَّ زَیِّنّا بِزینَةِ الاْیمانِ وَاجْعَلْنا هُداةٍ مُهْتَدینَ اَللّهُمَّ اهْدِنا فیمَنْ هَدَیْتَ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ عَزیمَةَ الرَّشادِ وَالثَّباتَ فِى الاَْمْرِ وَ الرُّشْدَ وَاَسْئَلُکَ شُکْرَ نِعْمَتِکَ وَ حُسْنَ عافِیَتِکَ وَ اَداءَ حَقِّکَ وَاَسْئَلُکَ یا رَبِّ قَلْباً سَلیماً وَ لِساناً صادِقاً وَاَسْتَغْفِرُکَ لِما تَعْلَمُ وَ اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما تَعْلَمُ وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما تَعْلَمُ فَاِنَّکَ تَعْلَمُ وَلانَعْلَمُ وَ اَنْتَ عَلامُ الْغُیُوبِ
و لذت تماشاى زیبایىات، و شوق دیدار و لقایت، بدون سختى و زیانبخشى، و فتنه گمراهکنندگى، خدایا ما را به زینت ایمان بیاراى، و ما را راهنمایان رهیافته قرار بده، خدایا ما را در ضمن آنانکه هدایت کردى هدایت کن، خدایا تصمیم استوار و پایدارى در کار و رشد بسیار از تو مىخواهم، و شکر نعمتت و خوبى عافیتت و اداى حقّت را از تو درخواست دارم، پروردگارا، دل سالم، و زبان راستگو، از تو مىخواهم و از تو براى آنچه مىدانى طلب آمرزش مىکنم، و خیر آنچه را مىدانى از تو درخواست دارم، و از شرّ آنچه مىدانى به تو پناه مىآورم، زیرا تو مىدانى، و ما نمىدانیم، و تو داناى نهانهایى
پنجم: از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده: هرکس نزد هر نماز واجب، این کلمات را بگوید، خود و خانه و دارایى و اولادش محفوظ بماند
اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وَلَدى وَ اَهْلى وَ دارى وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى بِاللهِ الْواحِدِ الاَْحَدِ الصَّمَدِ الَّذى لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ وَ اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وَلَدى وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ
خودم و دارایىام و فرزندم و خاندانم و خانهام و هرچه از من است پناه مىدهم به خداى واحد یگانه بىنیاز، که نزاده و زاده نشده، و هیچ همتایى ندارد، و خودم و دارایىام و فرزندم، و هرچه از من است را پناه دادم به پروردگار سپیدهدم از شرّ آنچه آفرید
تا آخر سوره،
وَ اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وَلَدى وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى بِرَبِّ النّاسِ
و خودم و دارایىام و فرزندم و هرچه از من است را پناه مىدهم به پروردگارم مردم، فرمانرواى مردم
تا آخر سوره،
وَ اُجیرُ نَفْسى وَ مالى وَ وَلَدى وَ کُلَّ ما هُوَ مِنّى بِاللهِ لا اِلهَ اِلّا هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ لا تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلانَوْمٌ
تا آخر سوره، و خودم و دارایىام و فرزندم و هرچه از من است را پناه مىدهم به خدا، معبودى جز او نیست، زنده و پا برجاست او را چرت و خواب درنگیرد
تا پایان ایة الکرسى