دعای صباح
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانىاش همیشگى است
اللهُمَّ یَا مَنْ دَلَعَ لِسَانَ الصَّبَاحِ بِنُطْقِ تَبَلُّجِهِ وَ سَرَّحَ قِطَعَ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ بِغَیَاهِبِ تَلَجْلُجِهِ وَ أَتْقَنَ صُنْعَ الْفَلَکِ الدَّوَّارِ فِی مَقَادِیرِ تَبَرُّجِهِ وَ شَعْشَعَ ضِیَاءَ الشَّمْسِ بِنُورِ تَأَجُّجِهِ یَا مَنْ دَلَّ عَلَى ذَاتِهِ بِذَاتِهِ وَ تَنَزَّهَ عَنْ مُجَانَسَةِ مَخْلُوقَاتِهِ وَ جَلَّ عَنْ مُلاءَمَةِ کَیْفِیَّاتِهِ یَا مَنْ قَرُبَ مِنْ خَطَرَاتِ الظُّنُونِ وَ بَعُدَ عَنْ لَحَظَاتِ الْعُیُونِ وَ عَلِمَ بِمَا کَانَ قَبْلَ أَنْ یَکُونَ یَا مَنْ أَرْقَدَنِی فِی مِهَادِ أَمْنِهِ وَ أَمَانِهِ وَ أَیْقَظَنِی إِلَى مَا مَنَحَنِی بِهِ مِنْ مِنَنِهِ وَ إِحْسَانِهِ وَ کَفَّ أَکُفَّ السُّوءِ عَنِّی بِیَدِهِ وَ سُلْطَانِهِ صَلِّ اللهُمَّ عَلَى الدَّلِیلِ إِلَیْکَ فِی اللَّیْلِ الْأَلْیَلِ،
خدایا، اى آنکه زبان صبح را به گویایى تابش و روشنایىاش برآورد، شب تار را با تیرگیهاى شدید به هم پیچیدهاش به اطراف جهان فرستاد، و ساختمان سپهر گردون را در اندازههاى زیبایش محکم نمود، و پرتو خورشید را به روشنایى شعلهورش در همهجا برافروزد، اى آنکه بر ذاتش دلى است و از شباهت و همگونگى با آفریدهگانش منزّه است و شأنش از سازگارى با کیفیّات مخلوقاتش بر‌تر است، اى آنکه به باورهاى گذرا بر دل نزدیک و از چشمانداز دیدگان سر دور است، و آنچه را هستى پیش از آنکه پدید آید مىداند، اى آنکه در گاهواره أمن و امانش خوابانید مرا و به جانب آنچه از نعمتها و احسانش که بىدریغ به من بخشید بیدارم کرد و دستهاى حوادث و آفات را با دست لطف و قدرتش از من بازداشت. خدایا، درود فرست به آن راهنماى به سویت در شب تیره و تار جاهلیت
وَ الْمَاسِکِ مِنْ أَسْبَابِکَ بِحَبْلِ الشَّرَفِ الْأَطْوَلِ وَ النَّاصِعِ الْحَسَبِ فِی ذِرْوَةِ الْکَاهِلِ الْأَعْبَلِ وَ الثَّابِتِ الْقَدَمِ عَلَى زَحَالِیفِهَا فِی الزَّمَنِ الْأَوَّلِ وَ عَلَى آلِهِ الْأَخْیَارِ الْمُصْطَفَیْنَ الْأَبْرَارِ وَ افْتَحِ اللهُمَّ لَنَا مَصَارِیعَ الصَّبَاحِ بِمَفَاتِیحِ الرَّحْمَةِ وَ الْفَلاحِ وَ أَلْبِسْنِی اللهُمَّ مِنْ أَفْضَلِ خِلَعِ الْهِدَایَةِ وَ الصَّلاحِ وَ اغْرِسِ اللهُمَّ بِعَظَمَتِکَ فِی شِرْبِ جَنَانِی یَنَابِیعَ الْخُشُوعِ وَ أَجْرِ اللهُمَّ لِهَیْبَتِکَ مِنْ آمَاقِی زَفَرَاتِ الدُّمُوعِ وَ أَدِّبِ اللهُمَّ نَزَقَ الْخُرْقِ مِنِّی بِأَزمَّةِ الْقُنُوعِ.
و آن چنگ زننده از میان ریسما‌‌نهایت به بلند‌ترین رشته شرف و آن دارنده حسب پاک و ناب که برگرده استوار‌ترین روشن شرافت قرار دارد، و آن ثابت قدم در لغزشگاههاى دوران پیش از بعثت، و نیز بر خاندان او که بهترین انتخابشدگان و برگزیدگان و نیکانند. خدیا! درهاى روز را با کلیدهاى رحمت و رستگارى به روى ما بگشا، و بر من از بهترین لباسهاى هدایت و صلاح بپوشان، به عظمتت در آبشخور قلبم چشمههاى فروتنى را بجوشان، و در برابر هیبتت از گوشههاى دیگانم رودهاى اشک سوزان جارى ساز، و مرا از بىپروایى و نادانى به مهارهاى قناعت و خوارى ادب فرما
إِلَهِی إِنْ لَمْ تَبْتَدِئْنِی الرَّحْمَةُ مِنْکَ بِحُسْنِ التَّوْفِیقِ فَمَنِ السَّالِکُ بِی إِلَیْکَ فِی وَاضِحِ الطَّرِیقِ وَ إِنْ أَسْلَمَتْنِی أَنَاتُکَ لِقَائِدِ الْأَمَلِ وَ الْمُنَى فَمَنِ الْمُقِیلُ عَثَرَاتِی مِنْ کَبَوَاتِ الْهَوَى وَ إِنْ خَذَلَنِی نَصْرُکَ عِنْدَ مُحَارَبَةِ النَّفْسِ وَ الشَّیْطَانِ فَقَدْ وَکَلَنِی خِذْلانُکَ إِلَى حَیْثُ النَّصَبُ وَ الْحِرْمَانُ.
خدایا اگر رحمت تو با توفیق نیکو از ابتدا شامل حال من نبود چه کسى رهنماى من به سویت در این راه روشن مىبود؟ و اگر مهلتت مرا تسلیم آمال و آرزوهاى باطل کند آنگاه چه کسى لغزشهایم را از فروافتادن در هواى نفس جبران مىکند؟ و اگر به هنگام جنگ با نفس و شیطان یاریت مرا واگذارد این یارین نکردنت مرا در آغوش رنج و محرومیت اندازد
إِلَهِی أَ تَرَانِی مَا أَتَیْتُکَ اِلّا مِنْ حیثُ الْآمَالُ أَمْ عَلِقْتُ بِأَطْرَافِ حِبَالِکَ اِلّا حِینَ بَاعَدَتْنِی ذُنُوبِی عَنْ دَارِ [صِرْبَةِ] الْوِصَالِ فَبِئْسَ الْمَطِیَّةُ الَّتِی امْتَطَتْ نَفْسِی مِنْ هَوَاهَا فَوَاها لَهَا لِمَا سَوَّلَتْ لَهَا ظُنُونُهَا وَ مُنَاهَا وَ تَبّا لَهَا لِجُرْأَتِهَا عَلَى سَیِّدِهَا وَ مَوْلاهَا إِلَهِی قَرَعْتُ بَابَ رَحْمَتِکَ بِیَدِ رَجَائِی وَ هَرَبْتُ إِلَیْکَ لاجِئا مِنْ فَرْطِ أَهْوَائِی وَ عَلَّقْتُ بِأَطْرَافِ حِبَالِکَ أَنَامِلَ وَلائِی فَاصْفَحِ اللهُمَّ عَمَّا کُنْتُ [کَانَ] أَجْرَمْتُهُ مِنْ زَلَلِی وَ خَطَائِی وَ أَقِلْنِی مِنْ صَرْعَةِ رِدَائِی فَإِنَّکَ سَیِّدِی وَ مَوْلایَ وَ مُعْتَمَدِی وَ رَجَائِی،
خداى من، مىبینى که به پیشگهت نیامدم مگر از جهتى که نسبت به رحمتت اروزها داشتم، یا چنگ نزدم به اطراف رشته استوارت مگر آنگاه که گناهانم مرا از خانه وصال تو دور ساخت، پس چه بد مرکبى است مرکب خواستههاى باطل که نفسم بر آن سوار شده، واى بر این نفس که گمانهاى بىمورد و آرزوهاى نابجایش با همه زشتى در برابرش زیبا جلوه کرده! و مرگ بر او که سرور و مولایش جزات نموده! خدایا با دست امید در رحمتت را کوبیدم و از کثرت هوسرانىام به پاهندگى به سویت گریختم و به کنارههاى رشته استوارت انگشتان محبّتم را آویختم. بار خدایا از آنچه در گذشته مرتکب شدم، از لغزش و خطایم چشمپوشى کن و از درافتادن به جامه تنگ گناه رهایم ساز که به یقین تویى سرور و مولا، و پشتیبان و امید من
وَ أَنْتَ غَایَةُ مَطْلُوبِی وَ مُنَایَ فِی مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ إِلَهِی کَیْفَ تَطْرُدُ مِسْکِینا الْتَجَأَ إِلَیْکَ مِنَ الذُّنُوبِ هَارِبا أَمْ کَیْفَ تُخَیِّبُ مُسْتَرْشِدا قَصَدَ إِلَى جَنَابِکَ سَاعِیا [صَاقِبا] أَمْ کَیْفَ تَرُدُّ ظَمْآنَ وَرَدَ إِلَى حِیَاضِکَ شَارِبا کَلا وَ حِیَاضُکَ مُتْرَعَةٌ فِی ضَنْکِ الْمُحُولِ وَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلطَّلَبِ وَ الْوُغُولِ وَ أَنْتَ غَایَةُ الْمَسْئُولِ [السُّؤْلِ] وَ نِهَایَةُ الْمَأْمُولِ إِلَهِی هَذِهِ أَزِمَّةُ نَفْسِی عَقَلْتُهَا بِعِقَالِ مَشِیَّتِکَ وَ هَذِهِ أَعْبَاءُ ذُنُوبِی دَرَأْتُهَا بِعَفْوِکَ وَ رَحْمَتِکَ،
و تویى منتهاى خواسته و آرزوى من، در دنیا و آخرت، خداى من چسان درماندهاى را که در حال گریز از گناهان خویش به تو پناه جسته از خود مىرانى؟ یا چگونه رهجویى را که شتابان قصد آستانت نموده ناامید مىکنى؟ یا چگونه تشنهاى را باز مىگردانى که وارد حوضهایت شده؟، البته که چنین نخواهى کرد زیرا حوضهاى رحمتت در سختترین خشکسالیها لبریز و درگاه لطفت همواره براى درخواست و وارد شدن باز است، تویى منتهاى خواسته و نهایت آرزو. خداى من این مهار نفس من است که به پایبند مشیّت بستم، و این بارهاى سنگین گناهان من است که به پیشگاه عفو و رحمتت انداختم
وَ هَذِهِ أَهْوَائِیَ الْمُضِلَّةُ وَکَلْتُهَا إِلَى جَنَابِ لُطْفِکَ وَ رَأْفَتِکَ فَاجْعَلِ اللهُمَّ صَبَاحِی هَذَا نَازِلا عَلَیَّ بِضِیَاءِ الْهُدَى وَ بِالسَّلامَةِ [السَّلامَةِ] فِی الدِّینِ وَ الدُّنْیَا وَ مَسَائِی جُنَّةً مِنْ کَیْدِ الْعِدَى [الْأَعْدَاءِ] وَ وِقَایَةً مِنْ مُرْدِیَاتِ الْهَوَى إِنَّکَ قَادِرٌ عَلَى مَا تَشَاءُ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشَاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَ تُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ لا إِلَهَ اِلّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ اللهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ مَنْ ذَا یَعْرِفُ قَدْرَکَ فَلا یَخَافُکَ،
و این هوسهاى گمراهکننده من است که به درگاه لطف و مهرت واگذاشتم. بار خدایا! این صبح مرا انگونه آغاز کن که با پرتو هدایت و با سلامت دین و دنیا همراه باشد و شبم را سپرى ساز از نیرنگ دشمنان و نگاهبانى گردان از هلاکتهاى هواى نفس، که به یقین تو به هر چه بخواهى توانایى، فرمانروایى را به هر که بخواهى عنایت مىکنى، و از هر که بخواهى باز مىستانى، و هرکه بخواهى عزت مىبخشى، و هرکه اراده کنى به ذلت مىنشانى، خوبى بدست توست، همانا بر همهچیز توانایى، شب را در روز درمىآورى، و روز را در شب، زنده را از مرده بیرون مىآورى، و مرده را از زنده، زنده، و هر که را بخواهى بىحساب روزى مىدهى. معبودى جز تو نیست. بار خدایا! تنها تو را منزّه مىدارم و سپاس و ستایش مىگویم، کیست که قدر تو را بشناسد و از مقام تو نترسد؟
وَ مَنْ ذَا یَعْلَمُ مَا أَنْتَ فَلا یَهَابُکَ أَلَّفْتَ بِقُدْرَتِکَ الْفِرَقَ وَ فَلَقْتَ بِلُطْفِکَ الْفَلَقَ وَ أَنَرْتَ بِکَرَمِکَ دَیَاجِیَ الْغَسَقِ وَ أَنْهَرْتَ الْمِیَاهَ مِنَ الصُّمِّ الصَّیَاخِیدِ عَذْبا وَ أُجَاجا وَ أَنْزَلْتَ مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجا وَ جَعَلْتَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لِلْبَرِیَّةِ سِرَاجا وَهَّاجا مِنْ غَیْرِ أَنْ تُمَارِسَ فِیمَا ابْتَدَأْتَ بِهِ لُغُوبا وَ لا عِلاجا فَیَا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْعِزِّ وَ الْبَقَاءِ وَ قَهَرَ عِبَادَهُ بِالْمَوْتِ وَ الْفَنَاءِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَتْقِیَاءِ وَ اسْمَعْ نِدَائِی،
و کیست که بداند تو کسیتى آنگاه از تو نهراسد؟ با قدرت خود پراکنده را الفت بخشیدى و با مهربانیت سپیدهدم را شکافتى و با کرمت تاریکیهاى شب را روشن نمودى، و آبهاى شیرین و شور را از دل سنگهاى سخت و خارا جارى کردى و از ابرهاى گران بارانى فراوان فرو ریختى و خورشید و ماه را براى مردمان چراغى فروزان قرار دادى، بىآنکه در آنچه آغازگر پیدایشش بودى دچار خستگى و ناتوانى و چارهجویى شوى اى آنکه در عزت و بقا یگانه است و بندگانش را به مرگ و فنا مقهور خود ساخته است، درود فرست بر محمّد و خاندان پرهیزگارش و نداى مرا بشنو
وَ اسْتَجِبْ دُعَائِی وَ حَقِّقْ بِفَضْلِکَ أَمَلِی وَ رَجَائِی یَا خَیْرَ مَنْ دُعِیَ لِکَشْفِ الضُّرِّ وَ الْمَأْمُولِ لِکُلِّ [فِی کُلِ] عُسْرٍ وَ یُسْرٍ بِکَ أَنْزَلْتُ حَاجَتِی فَلا تَرُدَّنِی مِنْ سَنِیِّ [بَابِ] مَوَاهِبِکَ خَائِبا یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّى اللهُ عَلَى خَیْرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ.
و دعایم را اجابت گو، و به فضل خود آرزو و امیدم را محققّ فرما، اى بهترین کسىکه براى برطرف ساختن هر بدحالى خوانده و براى هر سختى و آسانى آرزو شدى، نیازم را به پیشگاه تو فرود آوردم، پس از موهبتهاى بلندپاینه خود ناامیدانه ردّم مکن اى بزرگوار، اى بزرگوار، اى بزرگوار، به رحمتت اى مهربانترین مهربانان، و درود خدا بر بهترین آفریدهاش محمّد و اهل بیت او همه
آنگاه به سجده رود و بگوید:
إِلَهِی قَلْبِی مَحْجُوبٌ وَ نَفْسِی مَعْیُوبٌ وَ عَقْلِی مَغْلُوبٌ وَ هَوَائِی غَالِبٌ وَ طَاعَتِی قَلِیلٌ وَ مَعْصِیَتِی کَثِیرٌ وَ لِسَانِی مُقِرٌّ بِالذُّنُوبِ فَکَیْفَ حِیلَتِی یَا سَتَّارَ الْعُیُوبِ وَ یَا عَلامَ الْغُیُوبِ وَ یَا کَاشِفَ الْکُرُوبِ اغْفِرْ ذُنُوبِی کُلَّهَا بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ یَا غَفَّارُ یَا غَفَّارُ یَا غَفَّارُ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خداى من، دلم در پردههاى ظلمت پوشیده شده و جانم دچار کاستى گشته و عقلم مغلوب هواى نفسم شده و هواى نفسم بر من چیره آمده، طاعتم اندک، و نافرمانیم بسیار، و زبانم اقرارکننده به گناهان است، چاره من چیست اى پردهپوش عیبها، اى داناى نهانها، اى برطرفکننده غمها، همه گناهان مرا بیامرز، به احترام محمّد و خاندان محمّد، اى آمرزنده، اى آمرزنده، اى آمرزنده به مهربانیت اى مهربانترین مهربانان
مؤلف گوید: علامه مجلسى رحمه الله این دعا را در کتاب دعاى» بحار «و در کتاب صلواة آن همراه با توضیح ذکر کرده و فرموده: این دعا از دعاهاى مشهور است ولى من آن را در کتابهاى معتبر جز در کتاب مصباح سیّد ابن باقى رحمه الله نیافتم. و نیز فرموده است: مشهور خواندن این دعا پس از نماز صبح است درحالىکه سیّد ابن باقى خواندن آن را پس از نافله صبح روایت نموده است و به هر کدام عمل شود مناسب است.