آداب مسافرین

مؤلّف گوید: دعاها و آداب سفر بسیار است، و ما در اینجا به ذکر چند بخش از آنها اکتفا مى‏کنیم. اوّل: براى شخص سزاوار است، هرگاه سوار مرکب مى‏شود بسم الله را ترک نکند. دوم: توشه سفر را حفظ کرده، در جاى‏ مورد اطمینان بگذارد، زیرا روایت شده: از فقه مسافر، حفظ کردن توشه خود است. سوم: دوستان را کمک کند، و از خدمت کردن و کار کردن، در رفع ایشان مضایقه نکند، تا خدا هفتادوسه اندوه را از او برطرف سازد، و او را در دنیا از همّ و غمّ پناه دهد و اندوه بزرگ روز قیامت را از او دفع کند. روایت شده: حضرت سجاد علیه السّلام سفر نمى‏کرد مگر با اشخاصى که آن حضرت‏ را نشناسند، به خاطر اینکه به آنها کمک کند، زیرا اگر حضرت را مى‏شناختند نمى‏گذاشتند ایشان کارى انجام دهد و از اخلاق پسندیده‏ رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل شده زمانى با اصحاب در سفر بودند، خواستند گوسفندى را ذبح کنند، یکى از اصحاب گفت: ذبح گوسفند با من، دیگرى گفت پوست کندنش با من، دیگرى گفت: پختش با من، حضرت فرمود: جمع کردن هیزمش با من، عرضه‏ داشتند: شما زحمت نکشید، ما هیزم فراهم مى‏کنیم، فرمودند: مى‏دانم شما این کار را خواهید کرد، ولى من دوست ندارم که‏ نسبت به شما امتیازى داشته باشم، زیرا خدا کراهت دارد، بنده‏اش را ببیند، که خویش را بر دوستانش فضیلت داده‏ باشد، بدان که تقیل‏‌ترین مردم نزد دوستان، کسى است که در عین سلامت و صحّت اعضایش، تنبلى مى‏کند و دست‏ به کارى نمى‏برد، و منتظر است، کارهایش را دیگران انجام دهند! چهارم: در سفر، با کسى همراه باشد، که در خرج کردن نظیر اوست. پنجم: از آب منزلى نیاشامد، مگر بعد از آنکه آن را با آب منزل قبل ممزوج کند و براى مسافر لازم است مقدارى‏ ظرف را حرکت دهد، سپس ظرف را به زمین گذاشته، صبر کند تا آب آن صاف شود، آنگاه بنوشد. ششم: اخلاقش را نیکو نماید و بردبارى را زینت خود گرداند، در آداب زیارت امام حسین علیه السّلام آنچه مناسب این مقام است بیاید هفتم: براى سفرش توشه برگیرد، و از شرافت آدمى است که توشه خود را به ویژه در سفر مکّه نیکو گرداند، آرى در سفر زیارت حضرت سید الشهداء علیه السّلام برداشتن توشه، از غذاها و خوراکیهاى لذیذ پسندیده نیست، چنان‏که این نکته در باب‏ زیارت آن حضرت بیاید. و ابن أعسم گفته است:

هشتم: آنچه در سفر رعایت آن خیلى مهم است، محافظت بر نمازهاى واجب است، با شرایط و حدود آن در اوایل اوقات، چه آنکه از حاجیان و زائران بسیار مشاهده شده که در راه سفر نمازهاى واجب خود را ضایع کردند، به خاطر آنکه یا در وقت بجا نیاوردند، یا در حال سوار بودن بر مرکب خواندند، یا با تیمم بى‏جا و یا با نجاست جامه و بدن ادا کردند، که تمام اینها از بى‏مبالاتى و سبک‏ شمردن شأن نماز بوده، و حال آنکه در روایتى از حضرت صادق علیه السّلام نقل شده که نماز واجب از بیست حج بهتر است، و یک‏ حج بهتر است از خانه‏اى که پر از طلا باشد، و آن طلاها را صدقه دهند، تا تمام شود، و پس از نمازهاى شکسته گفتن سى مرتبه: (سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر) را ترک مکن که نسبت به آن تأکید بسیار شده است