اعمال مخصوصه شب بیست و سوم
بقیه اعمال شب بیستوسوم: این شب از دو شب قدر گذشته افضل است، و از احادیث بسیار استفاده مىشود، که شب قدر همین شب است، و این شب شب جهنى است یعنى شبى است که دعاها در آن اجابت مىشود، و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهى مقدّر گردد، و براى این شب غیر از اعمالى که با دو شب قدر گذشته مشترک است چند عمل دیگر است: اوّل: خواندن سوره «عنکبوت» و «روم» که امام صادق علیه السّلام سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت خواهد بود. دوم: خواندن سوره «حم دخان» سوم: هزار مرتبه خواندن سوره «قدر» چهارم: محمّد بن عیسى به سند خود از امامان صالح علیهم السّلام روایت کرده که فرمودند: در شب بیستوسوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قیام و قعود. و بر هر حالى که هستى در تمام ماه، و در طول حیاتت تا جایى که ممکن باشد، و هر زمانى که به یادت آید. بعد از ستایش پروردگار به بزرگوارى، و فرستادن صلوات بر پیامبر صلى الله علیه و آله مىگویى:
اَللهمَّ کُن لولیّکَ فُلانِ بن فُلان
خدایا براى ولىات باش فلان بن فلان
و به جاى فلان بن فلان بگو:
الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.
حجت بن الحسن که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت، و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیدهباه (باش، تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهى، و زمانى طولانى بهرهمندش سازى
و همچنین می‌خوانی:
یا مُدَبّرَ الاُموُرِ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیّنَ الحَدیدِ لِداوُد، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی‌کَذا وَ کَذا
اى تدبیرگر امور، اى برانگیزنده مردهاى در گور، اى روان کننده دریاها، اى نرم کننده آهن براى داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن
و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد:
اَللیلَةَ الیلَةَ
امشب، امشب
و دستهاى خود را د روقت خواند «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوى آسمان بردار. و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان، و آن را تکرار کن، و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان. پنجم: بخواند:
اللهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
خدایا عمرم را طولانى گردان، و روزىام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزویم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو کن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودى: خدا محو مىکند آنچه را بخواهد و ثبت مىنماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست
ششم بخواند:
اللهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی
خدایا قرار ده در آنچه حکم مىکنى، و مقدّر مىنمایى، از فرمان حتمى، در آنچه از کار حکیمانه جدا مىسازى در شب قدر، از حکمى که بازگشت نپذیرد، و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى، حاجیانى که حجّشان پذیرفته، و سعیشان قبول افتاده، و گناهانشان آمرزیده گشته، و بدیهایشان محو شده است، و قرار ده در آنچه فرمان مىدهى و مقدّر مىنمایى که عمرم را طولانى گردانى، و در روزىام وسعت بخشى
هفتم: دعایى را که در کتاب «اقبال» آمده است بخواند:
یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
اى پنهان در حال آشکار بودنش، و اى آشکار در حال پنهان بودنش و اى پنهانى که مخفى نمىشود، اى آشکارى که دیده نمىشود، اى به وصف آمدهاى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمىرسد و هیچ حدّ بستهاى به او احاطه پیدا نمىکند، و اى غایب گم نشده، اى حاضرى که مشهود نیست، تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست، به اندازه چشم برهمزدن از او خالى نیست، به کیفیتى معیّن دانسته نمىشود و محدود به مکان و جهت نمىگردد، تویى روشنایى نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کردهاى، منزّه است آنکه چیزى همانندش نیست، و او شنوا و بیناست، منزّه است آنکه داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست
سپس آنچه را مىخواهى از خدا طلب کن. هشتم: غیر از غسل اوّل شب، غسلى هم در آخر شب انجام دهد. بدان که براى غسل و شب زندهدارى این شب و زیارت امام حسین علیه السّلام، و صد رکعت نماز، فضیلت بسیار نقل شده است، و انجام این اعمال مورد تأکید است. شیخ طوسى در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبى که امید مىرود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «توحید» را قرائت کن، گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان، گفتم اگر نتوانم، فرمود: به همان حالى که در بسترت به پشت خوابیدهاى این نماز را بخوان. از کتاب» دعائم الاسلام «روایت شده که رسول خدا صلى الله علیه و آله در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع مىکرد، و براى عبادت کمر همّت را محکم مىبست، و در شب بیستوسم اهل خود را بیدار مىکرد، و آنهایى را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب مىپاشید، و حضرت فاطمه علیها السلام در این شب اجازه نمىداد احدى از اهلش بخوابد، و خواب آنها را به کمى طعام علاج مىفرمود، و آنها را با خواباندن در روز براى بیدارى و احیاى شب آماده مىکرد، و مىفرمود: محروم کسى است که از خیر این شب محروم بماند. روایت شده که امام صادق علیه السّلام به بیمارى سختى دچار شده بود، وقتى شب بیستوسوم ماه رمضان رسید، به خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد بردند، و تا صبح در مسجد بود. علامه مجلسى (ره) فرموده است هرقدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود، و دعاهاى صحیفه کامله (سجادیه)، به ویژه دعاى مکارم الأخلاق، و دعاى توبه قرائت گردد، و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت نهاد، و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده است که روز قدر در فضیلت همانند شب قدر است.