کلام ابن بطوطه

دوّم: زیارت حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام است که بر‌ترین اعمال این شب مى‏باشد. و بدان که ابو عبد الله محمّد بن‏ بطوطه که یکى از دانشمندان اهل سنت است در ششصد سال پیش از این زمان (زمان تألیف مفاتیح الجنان) مى‏زیسته، در سفرنامه‏ خود معروب به «رحله ابن بطوطه» در بیان ورودش از مکّه معظّمه به نجف اشرف، روضه و قبر مبارک مولایمان امیر المؤمنین علیه السّلام‏ را ذکر نموده، و گفته است همه اهل این شهر رافضى هستند، و براى این روضه مبارکه کراماتى ظاهر شده: از جمله در شب بیست‏ وهفتم، ماه رجب که نامش نزد ال آنجا «لیلة المحیا» [شب بیدارى یا شب زندگانى] است، از عراقین [بصره و کوفه] و خراسان و شهرهاى فارس، و روم، افراد شل و مفلوج و زمین‏گیرى را که حدود سى یا چهل نفر مى‏شوند پس از عشا نزد ضریح مقدس على علیه السّلام مى‏آورند، آنگاه مردم اجتماع مى‏کنند، و به انتظار شفا یافتن و برخاستن آنان مى‏مانند. گروهى از اجتماع‏کنندگان نماز مى‏خوانند، و عده‏اى ذکر مى‏گویند، و گروهى قرآن تلاوت مى‏کنند، و بعضى هم به تماشاى‏ روضه مبارکه مشغول مى‏شوند، تا آنکه نصف یا دوسوم از شب بگذرد، در این هنگام تمام مبتلایان و زمین‏گیران که محروم از حرکت بودند، از جاى برمى‏خیزند درحالى‏که صحیح و تندرستند و نقصى در آنان نیست و مى‏گویند: لا اله الا الله (معبودى جز خدا نیست)، «محمّد رسول الله» (محمّد فرستاده خدا است)، «علىّ ولى الله» (على ولىّ خدا است)، و این امرى است مشهور و معروف. من گرچه آن شب را در آن روضه درنیافتم، ولى از مردمان مورد اطمینان که بر گفتارشان اعتماد داشتم شنیدم. و همچنین در مدرسه‏اى که مهمانخانه آن حضرت است، سه نفر زمین‏گیر را که قدرت بر حرکت نداشتند مشاهده کردم، یکى‏ از مردمان روم، و دیگرى از اهالى اصفهان، و سومى از مردم خراسان بود، از هر سه پرسیدم، چگونه شما درمان‏ نیافته و در اینجا مانده‏اید؟ گفتند: ما شب بیست‏وهفتم رجب را درک نکردیم، اینجا مانده‏ایم تا شب بیست‏وهفتم آینده‏ برسد، و شفاى خود را بگیریم، و به خاطر این شب، مردم زیادى از شهرها جمع مى‏شوند، و بازار بزرگى به مدّت‏ ده روز برپا مى‏گردد.